Załamanie Rzeszy niemieckiej z powodu przegranej I Wojny Światowej, rewolucja w Niemczech, powstanie niepodległościowego państwa polskiego w listopadzie 1918 roku to wydarzenia, które miały przełomowe znaczenie dla historii Górnego Śląska. Doprowadziły one bowiem do ożywienia polskiego ruchu narodowego na tym terenie. Lud śląski stanął do walki wyzwoleńczej, domagał się: Polski niepodległej, zjednoczonej, z wolnym dostępem do morza i własnym wybrzeżem, do którego na mocy programu Wilsonowskiego, przyjętego przez rząd niemiecki, ma należeć także cały Śląsk polski.[1]

W nocy z 16 na 17 sierpnia 1919 roku rozpoczęła się krwawa walka powstańcza, która z przerwami trwała do czerwca 1921 roku. Orężem Ślązaków były tylko (a może aż?!) odwaga, umiłowanie ojczyzny i zdecydowana wola walki o powrót swej ziemi do macierzy. Udało się to dopiero w 1922 roku - wówczas Polska odzyskała niezbyt dużą, ale jakże ważną część bogatej ziemi śląskiej.

Należy pamiętać, że także mieszkańcy Dąbrówki Małej zamanifestowali swą polskość, biorąc czynny udział w trzech powstaniach śląskich i plebiscycie (63% głosujących opowiedziało się za Polską). 18 sierpnia 1919 roku wycofujący się oddział powstańczy z Ochojca pod dowództwem Jana Żychonia zdobył wieś i utrzymał ją do 20 sierpnia. W przededniu wybuchu drugiego powstania w osadzie mieściła się kwatera Dowództwa Głównego POW Górnego Śląska. W nocy z 18 na 19 sierpnia 1920 roku Dąbrówka Mała została zdobyta przez miejscowych peowiaków, którzy następnie wzięli udział w walkach o Mysłowice i Wielkie Hajduki. W trakcie trzeciego powstania śląskiego w osadzie trwały pertraktacje oddziałów powstańców z przedstawicielami Międzysojuszniczej Komisji. Na czele stron stali Wojciech Korfanty i gen. Branter. W Dąbrówce Małej spędził ostatnie chwile życia poeta powstań śląskich Augustyn Świder (1886-1923).[2]

Wydarzenia lat 1919-1921, jakie rozegrały się na terenach, na których znajduje się i z którymi sąsiaduje nasza szkoła, zapisały się trwale w historii Polski. Wiele szkół i instytucji kultury na Śląsku i nie tylko, chcąc uczcić pamięć poległych wybrało za patronów „Powstańców Śląskich”. W tym gronie znajduje się również nasza szkoła, której imię to nadano w 1971 roku.

[1] Szmatloch Barbara, Krzyk Józef: Zanim wybuchło pierwsze powstanie. „Niezbędnik Śląski” 2006, zeszyt 11, s. 3

[2] Szaraniec Lech: Osady i osiedla Katowice: encyklopedia Katowic Katowice: Oficyna Artur. Ca 1997. ISBN: 83-905115-0-9. Dąbrówka Mała, s. 97-98